Begeleiding rond metacognitie in de klas

— TIPS VOOR DE KLASPRAKTIJK —

Er is nood aan begeleiding rond metacognitie in de klas. De leerlingen voelen zich ondersteund door leerkrachten die hierop inzetten. Leerlingen vinden het echter niet gemakkelijk om te benoemen wat er moeilijk is aan zichzelf in te schatten. Bij het reflecteren met open vragen lukt het vaak niet om die in te vullen. Bij meerkeuzevragen is het wel duidelijk dat het hen overwegend interesseert om hun zelfkennis te verbeteren. Klein starten en hen met meerkeuzevragen laten nadenken over hun leerproces, is al een interessante eerste stap!

Waar situeert jouw kennis rond metacognitie zich?

Versterk je kennis als leerkracht en ga aan de slag op jouw maat. Bepaal zelf je leerproces!

Beginner? Begrijp de behoefte en leer.

Doorgroeier? Begin klein en motiveer

Gevorderde? Probeer en inspireer

Expert? Organiseer

Begeleiding rond metacognitie in de klas

— BEGINNER —

Begrijp de behoefte en leer.

Metacognitie is....

...het bewust toepassen van leerstrategieën. Leerlingen leren nadenken over wat ze leren (cognitie), waarom ze leren (motivatie) en hoe ze leren (gedrag).

Begrijp de nood aan zelfkennis.

Leerlingen met goede metacognitieve vaardigheden, zijn beter in staat tot zelfregulatie, kunnen hun leerproces zelf sturen en verbeteren hun leren aanzienlijk!

Bron: https://deleidseaanpak.nl/voortgezet-onderwijs/talent-education/metacognitieve-vaardigheden/

Een beetje theorie

Zelfregulatie heeft 3 fasen, waarin telkens metacognitieve vaardigheden een rol spelen bij het leren verwerken van nieuwe leerstof:

Voorbereidingsfase: doelen stellen, plannen, jezelf motiveren.
Uitvoeringsfase: de taak verwerken met de juiste leerstrategieën, de eigen voortgang monitoren.
Reflectiefase: zelfbeoordeling op basis van de resultaten, eventueel vervolgstappen bepalen.

In deze 3 fasen komen 3 belangrijke aspecten naar boven die het leerproces beïnvloeden:

Cognitieve leerstrategie: leerstof begrijpen, verbanden leggen, overzicht maken, samenvatting maken

-> hoe kan ik de nieuwe leerstof het best verwerken?

Motivationele leerstrategie: zelfdeterminatietheorie en inzetten op Autonomie, verBondenheid en Competentie van de leerlingen

-> waarom wil ik deze nieuwe leerstof verwerken?

Metacognitieve leerstrategie: leren plannen, voortgang beoordelen van eigen prestaties en op het einde evalueren van eigen prestaties en aanpassingen doen naar de toekomst toe. (Weetje: zeer veel leerlingen overschatten zichzelf. Zeker leerlingen met slechte prestaties overschatten zich nog het meest.)

-> ben ik op goede weg?

Bronnen:

www.onderwijskennis.nl

www.toolshero.nl

Begeleiding rond metacognitie in de klas

— DOORGROEIER —

Begin klein en motiveer.

Geef duiding aan je leerlingen over metacognitie en de invloed op het leerproces. Dit kan vanuit verschillende invalshoeken. Het kan bovendien stap voor stap.

Enkele voorbeelden:

Stellingenspel met flyer

Overloop de lesdoelen met je leerlingen aan de hand van een aantal stellingen en deze flyer.

Kolom 1: Laat hen aanduiden of ze denken de lesdoelen bereikt te hebben.

Kolom 2: Geef een stelling over elk lesdoel en laat hen hun antwoord noteren. (Is ze juist of fout?)

Kolom 3: Overloop de juiste antwoorden op de stellingen.

Kolom 4: Laat hen zelf aanduiden of ze correct hebben geantwoord.

Vraag ter conclusie: Hoe vaak heb je in de 1e kolom en de laatste kolom een ander antwoord?

Flyer 'Jouw leerproces'

Bespreek de theorie over het leerproces met de leerlingen aan de hand van deze flyer. Leer hen welke 3 aspecten hun leerproces beïnvloeden:

- het cognitieve: leerstof begrijpen en verwerken met de juiste leerstrategieën

- de motivatie: waarom leren we dit?

- de zelfkennis: waar zit ik in het leerproces en hoe kan ik de juiste keuzes maken om mezelf te versterken?

DOWNLOAD Innov...eden.pdf

Levelkaartjes

Lees de tips uit Klasse over de Levelkaartjes en leer je leerlingen zichzelf evalueren.

"Door zelfevaluatie geeft je leerling aan hoe goed hij naar zijn gevoel de leerstof beheerst. Is hij beginner, doorgroeier, gevorderde of expert? Zit hij met vragen of twijfels? Zo zie je wat je leerling nodig heeft om nog beter te worden. "

https://www.klasse.be/146856/zelfevaluatie-leerlingen-levelkaartjes/<br>

Uitgebreide bevraging

Leg de focus eens meer doorgedreven op metacognitie en hou een uitgebreide bevraging. Dit kan gemakkelijker in 2 blokuren of tijdens een kringgesprek.

Enkele voorbeelden ter inspiratie:

- bevraging bij leerlingen tijdens 2 blokuren in regulier onderwijs.

- bevraging bij leerlingen tijdens kringgesprek in De MET.

DOWNLOAD Innov... les.pdf

DOWNLOAD Innov... MET.pdf

Begeleiding rond metacognitie in de klas

— GEVORDERDE —

Probeer en inspireer

Ga diepgaander aan de slag met de leerlingen rond de invloed van zelfkennis op het leerproces.

Deze website geeft enkele inspirerende ideeën om meer verdiepend te werken. Jullie hebben zeker ook interessante ervaringen. Deel deze met collega's. Streef naar een vakoverschrijdende behandeling van het thema metacognitie op school.

Inspireer leerlingen en leerkrachten!

Model van B. Zimmerman

Zoek meer diepgang in het model van B. Zimmerman. Dit geeft extra hulp bij zelf-regulerend leren en gaat dieper in op 3 fasen van het leerproces:

- voorbereidingsfase

- uitvoeringsfase

- reflectiefase

Je vindt hierover meer info op:

www.tmailproject.eu

www.slideshowproject.eu

Grotere opdracht

Geef leerlingen een grotere opdracht of taak, waarbij je reflectie over hun zelfkennis betrekt in de opdracht. Leer hen zelfstandig werken en diepgaand onderzoek doen rond een thema dat hen interesseert uit jouw vakgebied.

Een voorbeeld van een studiewijzer voor de 3e graad voor de richting economische wetenschappen (zie foto) en in onderstaande bijlage.